SYSTEM KAR I NAGRÓD W PROCESIE WYCHOWAWCZYM DZIECKA
KARA
Kara jest to negatywna sytuacja, której organizm unika, ponieważ towarzyszy jej negatywny stan emocjonalny.
Zadanie kary jest dwojakie:
1. Powinna odstraszać i zniechęcać do czynów zakazanych i niepożądanych.
2. Informować o tym, co złe, szkodliwe i niebezpieczne.
Skuteczność kary zależy od tego:
· czy dziecko uświadamia sobie związek czynu i kary. Dziecko musi wiedzieć, za co zostało ukarane, czyli dowiedzieć się, czego konkretnie mu nie wolno.
· kara powinna następować zaraz po przewinieniu, (szczególnie u małych dzieci) ponieważ jeśli nastąpi zbyt późno, dziecko może nie wiedzieć, za co zostało ukarane. Jeśli dziecko tego nie wie, kara nie koryguje niepożądanego zachowania, a tylko wywołuje poczucie krzywdy.
· niezwykle istotne jest, aby kary były stosowane konsekwentnie, to znaczy nie może być tak, że za to samo zachowanie dziecko raz zostaje ukarane, a innym razem nie.
· dziecko powinno jasno zdawać sobie sprawę z tego, że są rzeczy, których nie wolno mu robić nigdy.
· ważne jest też, aby wszyscy biorący udział w wychowaniu dziecka byli jednomyślni co do kary.
· kara musi być też sprawiedliwa, czyli adekwatna do winy. Nie może być tak, by kara była bardzo sroga wtedy, gdy przewinienie dziecka było drobne i odwrotnie. Kara powinna być proporcjonalna do przewinienia.
· karząc dziecko należy uwzględniać jego wiek i usposobienie. Są dzieci, na które wystarczy spojrzeć w odpowiedni sposób, czy powiedzieć jedno zdanie, a one już będą wiedzieć, że zrobiły źle i są dzieci wobec których łagodna kara wcale nie skutkuje.
· ważne jest także, aby przed ukaraniem poznać motywy postępowania dziecka. Czym innym jest pobicie kolegi bez powodu, a czym innym walka w obronie własnej, czy kogoś słabszego.
Wobec nieposłusznego dziecka można stosować:
· upomnienie słowne udzielone zdecydowanym tonem,
· wymówkę lub naganę polegającą na wyrażaniu dezaprobaty z wyraźnym omówieniem przyczyn jej udzielenia,
· odosobnienie stosujemy wyjątkowo i tylko w stosunku do dzieci starszych.
NAGRODA
Bezpieczniejsze, pewniejsze i lepiej rokujące dla dziecka jest posługiwanie się nagrodą. Nagroda zachęca i utrwala sposób zachowania pożądany przez rodziców i wychowawców, usuwa napięcie nerwowe dziecka, wyzwala u niego reakcje pozytywne. Nagroda jest wszystkim tym, co sprawia dziecku przyjemność, budzi zadowolenie. Nagroda w wychowaniu dziecka ma bardzo dużą wartość i warto ją stosować dostrzegając wysiłek dziecka i jego dobre chęci.
Znaczenie nagród:
· realizuje potrzebę uznania i sukcesu,
· zapewnia dziecku poczucie bezpieczeństwa,
· zachęca do podejmowania coraz trudniejszych zadań,
· sprawia radość i wywołuje dobre samopoczucie,
· wzmacnia więzi uczuciowe z osobami nagradzającymi.
Najważniejsze rodzaje nagród:
· okazywanie uczucia miłości i radości,· uznanie słowne,
· darzenie zaufaniem,
· przywileje i nagrody umowne lub rzeczowe.
Zasady stosowania nagród:
· nagroda powinna zaspakajać pragnienie dziecka,· powinna występować po konkretnym uczynku,
· powinna być urozmaicona,
· powinna być stosowana znacznie częściej niż kara.
Skuteczność nagród i kar, wymaga stosowania pewnych zasad:
· nagrody powinny być dobierane indywidualnie z uwzględnieniem płci, wieku, zainteresowań i potrzeb dziecka,
· nagroda powinna być związana bezpośrednio z czynem, należy pamiętać o tym, by wziąć pod uwagę rzeczywisty wysiłek dziecka włożony w wykonanie jakiejś czynności,
· ważne jest by wszystkie osoby biorące udział w wychowaniu były jednomyślne przy nagradzaniu,
· należy stopniować nagrody w zależności od rodzaju osiągnięć (małe osiągnięcie, mały wysiłek- mała nagroda, duże osiągnięcie- duża nagroda),
· w stosowaniu nagród należy być umiarkowanym i zbytnio nimi nie szafować,
· nagrody powinny być różnorodne.
W stosowaniu nagród również istnieją pewne niebezpieczeństwa:
· nagradzając należy uważać, by wysiłki dziecka nie kierowały się wyłącznie na osiągnięcie powodzenia za wszelką cenę. Są wypadki gdy dzieci przejawiają dane zachowanie wyłącznie dla nagrody, a nie z potrzeby poznawczej.
· używanie zbyt dużej liczby nagród, szafowanie nimi może przyczynić się do tego, że dziecko stanie się egoistyczne, samolubne, będzie domagać się wyróżnienia i uznania przy wykonywaniu najprostszych rzeczy, a nie wówczas gdy naprawdę zasłuży na nagrodę.
· należy pamiętać o tym, że o ile o zapowiedzianej karze można zapomnieć, o tyle obiecana nagroda za jakiś czyn nie może zostać zapomniana i musi zostać udzielona. Zapomnienie o nagrodzie rozczarowuje dziecko, powoduje utratę zaufania do rodzica czy opiekuna.
opracowała mgr Edyta Kamińska
Bibliografia:
1. A. Klim-Klimaszewska (red.) “Z praktyki wychowania przedszkolnego” Siedlce 2005 r.
2. J. Maciszek „Nagroda i kara w wychowaniu dziecka” Warszawa 1975 r.
3. W. Pomykało (red.) “Encyklopedia pedagogiczna” Warszawa 1993 r.
4. I. Jundziłł “Nagrody i kary w wychowaniu” Warszawa 1986 r.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz